Magmatske stene (poznate i kao igneous stene) su stene koje nastaju kristalizacijom magme ili lave, što znači da se formiraju iz užarenih, rastopljenih materijala unutar Zemljine unutrašnjosti. Kada se magma (koja je tečna stena u unutrašnjosti Zemlje) izlije na površinu ili kada se ohladi duboko ispod površine, ona se hladi i kristalizuje, stvarajući različite vrste magmatskih stena. Magmatske stene su osnovni deo Zemljine kore i zauzimaju veliki deo kopnene mase planete.
Vrste magmatskih stena
Magmatske stene se dele na dve osnovne grupe prema mestu hlađenja magme:
-
Plutonske (intruzivne) stene: Nastaju kada magma ohladi i kristališe duboko unutar Zemlje, polako. Zbog sporog hlađenja, kristali minerala imaju dovoljno vremena da se razviju i postanu veliki. Ove stene imaju krupnu kristalnu strukturu.
- Graniti: Jedna od najpoznatijih plutonskih stena, svetla boja, sastavljena pretežno od kvarca, feldspata i mika.
- Dioriti: Slični granitu, ali sa tamnijim tonovima i manje kristala kvarca.
- Gabbro: Tamna plutonska stena koja sadrži mineralne kristale poput piroksena i feldspata.
-
Vulkanske (ekstruzivne) stene: Nastaju kada magma izađe na površinu Zemlje i postane lava, koja se brzo hladi, obično u kontaktu sa atmosferom ili vodom. Zbog brzog hlađenja, kristali minerala su veoma mali, a stene imaju sitnu teksturu.
- Bazalt: Tamna vulkanska stena, vrlo česta na okeanskom dnu i koristi se u građevinskoj industriji.
- Rioliti: Sličan granitu, ali nastaje na površini i svetle je boje.
- Andezit: Srednje tamna vulkanska stena koja se javlja u područjima sa vulkanskom aktivnošću, kao što su Andi u Južnoj Americi.
Karakteristike magmatskih stena
- Mineralna sastavnost: Magmatske stene mogu biti bogate različitim mineralima, uključujući kvarc, feldspat, mika, piroksen i olivin. Sastav minerala zavisi od tipa magme i brzine njenog hlađenja.
- Boja: Boja magmatskih stena može varirati, od svetlih nijansi (graniti) do tamnih (bazalt) ili crnih (gabbro).
- Struktura: Magmatske stene mogu imati različite strukture. Na primer, plutonske stene obično imaju krupne kristale, dok vulkanske stene imaju sitnu kristalnu strukturu.
Značaj magmatskih stena
Magmatske stene su vrlo značajne za geološke procese i obezbeđuju osnovu za mnoge prirodne resurse, kao što su minerali i kameni materijali koji se koriste u građevinskoj industriji. Takođe, one igraju ključnu ulogu u oblikovanju geografske površine, jer magmatske erupcije (poput vulkanskih erupcija) mogu dovesti do formiranja novih zemljinih površina, planinskih lanaca, vulkanskih ostrva i drugih geoloških struktura.